درباره استاد علینقی وزیری
علینقی وزیری مشهور به کلنل وزیری 9مهر ۱۲۶۵ – ۱۸ شهریور ۱۳۵۸ ه.خ)، موسیقیدان ایرانی و از پیشگامان آهنگسازی برای اجرای ارکستری موسیقی ایرانی بود. وی به جهت تأثیرات عمدهای که بر موسیقی سنتی ایران گذاشت، از جمله ایجاد روشی برای نتنویسی و شیوهٔ تدوین ردیف شهرت دارد.
وزیری در تهران به دنیا آمد و به واسطهٔ پدرش در نوجوانی وارد ارتش شد و از همین طریق با موسیقی نظامی آشنا شد. اگر چه در باقی عمرش مدتها در مناصب مختلف نظامی کار کرد و حتی به درجهٔ کلنلی هم رسید، اما علاقهٔ او به موسیقی نهایتاً بر علاقهاش به امور نظامی چیره شد و بیشتر عمرش را صرف موسیقی کرد. او که از دانشآموختگان مدرسه سن لوئی در تهران بود، در حوالی سیسالگی به اروپا رفت و در آلمان و فرانسه آموزش موسیقی به روش غربی دید. وزیری پس از بازگشت به تهران، «مدرسه عالی موسیقی» را برای آموزش موسیقی به روش غربی بنا کرد. وی همچنین نتنویسی را در موسیقی سنتی ایران ترویج و دو علامت عَرَضیِ سُری و کُرُن را برای همین منظور ابداع کرد. وزیری برای اولین بار ردیف موسیقی ایرانی را به صورت مکتوب به نت درآورد و از این طریق و نیز به واسطهٔ شاگردان بسیاری که تربیت کرد، تأثیراتی ماندگار بر موسیقی سنتی ایران گذاشت.
وزیری چندین کتاب مهم در زمینهٔ موسیقی ایراني و نیز راجع به زیباییشناسی نوشت. از وزیری چند قطعهٔ ضبط شده (روی صفحه) باقی ماندهاست. به جز خلق آثار موسیقی و سرودهای متعدد، وی چندین تئاتر نیز نوشت و روی صحنه برد. او همچنین باشگاهی به نام کلوپ موزیکال برای فعالیتهای هنری (موسیقی و نمایش) ایجاد کرد. وزیری به عنوان اولین کسی که اعتدال مساوی را در موسیقی سنتی ایرانی ترویج کرد شناخته میشود. ابداعات وزیری و علاقهاش به ترویج روش غربی آموزش موسیقی، مورد انتقاد موسیقیدانان همعصر او و پس از او بودهاست، اما منتقدان در این که وزیری تأثیری ماندگار بر موسیقی ایرانی گذاشته همنظر هستند.
علینقی وزیری در سال ۱۳۰۵ ه.ق (برابر با ۱۲۶۵ یا ۱۲۶۶ ه.ش) در تهران به دنیا آمد. پدرش موسیخان وزیری معروف به موسیخان میرپنج، سرتیپ قزاقخانه بود و مادرش بیبیخانم وزیری (با نام اصلی بیبیخانم استرآبادی) مؤسس «مدرسهٔ نسوان» (اولین دبستان دخترانه در تهران) بود. خانوادهٔ مادر وزیری اهل بندر گز بودند. وزیری چهار برادر با نامهای حسنعلی، علیاصغر، علیرضا و فتحعلی، و سه خواهر با نامهای مولود، خدیجه و مریم داشت (که این کوچکترین خواهرش، بعدها همسر غلامحسین بنان شد). به عقیدهٔ هوشنگ شهابی، وزیری استعداد موسیقی را از مادرش به ارث برده بود چرا که بیبی خانم خودش تنبک مینواخت و برادرش نوازندهٔ تار بود.
وزیری زمانی که چهارده ساله بوده به همراه پدرش (که به ریاست قشون استرآباد منصوب شده بود) به استرآباد (گرگان) رفت و از شیپورچیهای آن قشون نواختن شیپور را فراگرفت. همین رویداد زمینهٔ آن شد که در چهاردهسالگی و زودتر از سن معمول، به ارتش وارد شود. وقتی وزیری به تهران بازگشت، رئیس قزاقخانه، ژنرال لیاخوف به وی پیشنهاد داد که شیپورچی قشون او بشود، اما وزیری که سودای افسر شدن داشت، به کمک پدرش وارد مدرسهٔ نظام شد. در پانزده سالگی نزد داییاش حسینعلیخان فراگیری تار را شروع کرد. وزیری تا بیستسالگی در ارتش بود اما در این سن و زمانی که در سفری از شیراز به تهران بود، در میانهٔ راه خبر بهتوپبستن مجلس را شنید لذا به اصفهان رفت و در سالهای پس از آن مدتی از فعالیت ارتشی به دور ماند و روی موسیقی تمرکز کرد.